Leren lijden

28 Jan 2017

Ruud van Roosmalen schrijft over leren lijden:

De titel lijkt aan te geven dat lijden te leren valt. Is dat zo? In ieder geval niet zoals we leren lopen of zwemmen. Ongeveer een jaar geleden heeft Martin Appelo, GZ psycholoog en gedragstherapeut, over dit onderwerp een fantastisch boek geschreven. Hij is, naast een gerenommeerd therapeut ook een begeesterd schrijver over diverse onderwerpen waar wij in ons vak als psychotherapeut mee te maken krijgen. Graag besteed ik hier aandacht aan omdat zijn heldere en verfrissende kijk op dit thema herkenbaar en inspirerend is.

In de gezondheidszorg worden artsen, verpleegkundigen, psychologen en therapeuten dagelijks geconfronteerd met lijden, met pijn, ziekte en dood. In die zin weten we natuurlijk allemaal dat lijden niet te voorkomen valt. Als we er echter dan mee geconfronteerd worden moet alles in het werk gesteld worden om dat lijden weg te nemen: vechten en strijd er tegen. Liever willen we het er niet over hebben. Op social media willen we vooral aan anderen laten zien hoe leuk en fijn we het allemaal hebben. Geluk is toch iets waar je voor kunt kiezen en waar we toch allemaal recht op hebben. Lijden moet uitgebannen worden, ons leven moeten we toch onder controle kunnen houden. Appelo beschrijft en legt uit dat de neiging om weg te gaan bij het lijden of de behoefte er tegen te vechten soms werkt, maar vaak juist nieuwe problemen veroorzaakt. Dit geldt met name bij lijden dat onoplosbaar is als je te horen krijgt dat je dood gaat of als je kind of een geliefde overlijdt. Wanneerlijden langdurig is, bij voorbeeld bij een chronische ziekte, helpt het eveneens niet om ervoor weg te lopen. “Soms moet lijden geleden worden” , aldus de auteur. Lijden als de keerzijde van het geluk geven elkaar betekenis door hun tegengesteldheid. Hoe beter we lijden kunnen ervaren hoe beter we ook geluk kunnen ervaren.

Inzichten vanuit het Bhoedisme zoals mindfulness bieden goede handvatten om niet weg lopen voor het lijden dat eenieder kan overkomen. Tegelijkertijd zijn ook onze Westers psychologische inzichten over negatieve emoties en hoe daarmee om te gaan helpend, soms tegengesteld daaraan en soms niet eens zoveel verschillend daarmee. Wanneer ik als therapeut een cliënt inmijn kamer krijg die enorm lijdt omdat hij dagelijks sterke angsten ervaart als hij over straat loopt, de winkel in moet of in de trein stapt, zal ik hem snel duidelijk maken dat hij de strijd met zijn angst aan zal moeten gaan. Vechten om de oorzaak weg te nemen. Wanneer ik het uur daarna een verhaal hoor over het pijnlijk gemis van een kind dat drie jaar geleden overleden is of een afschuwelijk verhaal over extreem emotionele verwaarlozing en verlating in haar jeugd dan valt er niet zoveel te vechten. Acceptatie, makkelijker gezegd dan gedaan overigens, wordt dan belangrijk. Dit maakt duidelijk dat er verschillende soorten van lijden zijn en maakt eveneens duidelijk dat er verschillende manieren zijn om met lijden om te gaan en welke het beste is afhangt van het soort van lijden. De genoemde auteur zet dat vervolgens helder uiteen. Daarover een volgende keer meer, maar je kunt natuurlijk ook het boek kopen:

Leren Lijden

Martin Appelo

Uitgeverij Boom

ISBN 978 90 8953 942 7