Burn out (2)

07 Jan 2017

Over de ernst van burn out klachten heb ik een vorige keer geschreven. Aanvullend wil ik stil staan bij de kwetsbaarheid van een burn out patiënt en de risico’s indien de begeleiding van een leidinggevende of bedrijfsarts onvoldoende op maat wordt gegeven.

Bij de personen die de grootste risico’s lopen op een burn out komen een aantal persoonlijkheidseigenschappen bijna altijd voor: gedreven, hoge mate van verantwoordelijkheidsbesef, perfectionistisch, hoge eisen aan zichzelf stellen en de ander graag pleasen. In samenhang daarmee zijn “ze” niet zo goed in het stellen van grenzen en andere assertieve vaardigheden. Bij uitval zijn er zoals eerder beschreven ernstige klachten. Lichaam en geest moeten herstellen, daarvoor is nodig om “even” niet meer bloot gesteld te worden aan negatieve stressfactoren. Denk hierbij aan de oermens die na een robbertje vechten met mens of dier om te overleven ook tegen een boom ging zitten om uit te rusten.

Na uitval volgt in de regel al snel een gesprek met leidinggevende en bedrijfsarts. Dit is goed en nodig ook al kan de afspraak wat stress opleveren. Indien echter de inhoud van deze gesprekken direct gepaard gaan met kritische vragen en moeilijke opdrachten in plaats van steun en begrip zal de negatieve stress wederom, en nog steeds, toeslaan. Gevolg en risico hiervan is dat herstel nagenoeg onmogelijk wordt gemaakt. Leidinggevenden en bedrijfsartsen hebben dan onvoldoende oog voor de kwetsbaarheid en de impact van de klachten van de medewerker. Helaas maak ik dat als psychotherapeut nogal eens mee.

Dit is geen pleidooi om thuis te blijven zitten totdat alle klachten over zijn, wel een pleidooi om iemand toe te laten komen aan de start van het herstel en vertrouwen te geven dat geleidelijk weer aan het werk gaan mogelijk is. Stel je de volgende situatie voor:

Een 42jarige manager valt uit door burn out met de bekende klachten van extreme vermoeidheid, spanningsklachten, slecht slapen, geheugenproblemen en extreme concentratieproblemen. Deze manager is geschrokken van de diagnose (hoe kan dat toch, ik toch niet…), teleurgesteld in zichzelf (falen), doch merkt dat hij toch echt niet meer goed kan functioneren. Zijn leidinggevende is eveneens geschrokken en na twee weken zitten ze samen bij hem op kantoor. De leidinggevende vraagt wat er toch mis is gegaan, is er iets wat dwars zit, is hij ontevreden over de functie, kan hij de functie wellicht niet aan? De manager voelt zich schuldig, voelt zich ellendig door zijn klachten, merkte spanning toenemen vanaf het moment dat de afspraak is gemaakt en weet totaal geen antwoorden op de vragen van zijn leidinggevende. Na een half uur stopt het gesprek met de mededeling dat de manager er thuis maar eens over moet nadenken. Thuis gekomen en de dagen erna realiseert de manager zich dat hij afgelopen jaar toch al een paar keer had aangegeven dat hij teveel werk had en of sommige zaken niet anders georganiseerd konden worden. Eigenlijk was daar niets mee gedaan.

Een week later is de eerste afspraak bij de bedrijfsarts. Die geeft aan dat het belangrijk is om contact met de leidinggevende te houden en dat de manager maar eens op papier moet zetten wat er op het werk opgelost moet worden. De manager merkt dat zijn klachten eerder erger worden dan minder. Hij blijft piekeren en nadenken over wat hij tegen zijn leidinggevende moet zeggen en wat hij voor de bedrijfsarts moet opschrijven. De manager kan niet helder denken (cognitieve problemen), heeft het gevoel dat hij de regie en controle over zichzelf helemaal aan het verliezen is en gaat op zoek naar een psycholoog. Vaak gaan daar enkele weken overheen.

Een tweede gesprek bij leidinggevende loopt wederom op niets uit. De manager blokkeert op alle vragen die zijn leidinggevende stelt. Angst komt op, willen ze me nog wel terug? Ben ik ooit in staat om het werk weer aan te kunnen? Ook twijfel bij zichzelf, wil ik eigenlijk wel terug, zal ik het wel aankunnen? Door dit alles blijft de spanning toenemen en alle klachten nemen toe in plaats van af.

Bij het tweede bezoek aan de bedrijfsarts, er zijn inmiddels 7 weken verstreken en de manager heeft net zijn eerste afspraak bij de psycholoog gehad, maakt de bedrijfsarts duidelijk dat er een helder plan moet komen en dat de manager moet beginnen met twee keer per week twee uur werken. Dit is namelijk ongeveer het gemiddelde dat iemand na verzuim weer moet beginnen en uiteindelijk moeten de problemen daar opgelost worden, zo stelt hij. De manager stort dan helemaal in……………

Een volgende keer over hoe het anders kan en hoe het hoort.